نظامی گنجوی؛ یکه‌تاز شعر روایی در ادبیات پارسی
تاریخ انتشار: ۲۱ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۳۰۰۹۶
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز، سهم ادبیات فارسی در معرفی فرهنگ غنی ایران بر کسی پوشیده نیست و «نظامی گنجوی» هم یکی از چهار قله ادبیات پارسی است که از مفاخر فرهنگی ما به شمار می‌رود و بدون هیچ شکی روز بزرگداشت این شاعر بزرگ می‌تواند حرکتی موثر در نظامی‌شناسی باشد.
بیشتر بخوانید: رها شدگی ۴۰ ساله ادبیات فارسی/ شواری عالی انقلاب فرهنگی فرصت رسیدگی به زبان فارسی را نداردامروز بیست‌ویکم اسفندماه روز بزرگداشت نظامی گنجه‌ای است، شاعری که روح تازه‌ای به داستان سرایی بخشید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
جمال‌الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد، متخلص به نظامی و نامور حکیم نظامی (زاده ۵۳۵ هـ. ق در گنجه-درگذشت ۶۰۷–۶۱۲ هـ. ق) شاعر و داستان‌سرای ایرانی و پارسی‌گوی حوزه تمدن ایرانی در قرن ششم هجری (دوازدهم میلادی) است.
نظامی گنجوی را بزرگترین شاعر حماسی عاشقانه در ادبیات فارسی می‌دانند که موجب ورود سبک محاوره‌ای و واقع‌گرایانه به شعر فارسی شد. همچنین می‌توان او را یکی از استادان مسلم ادبیات فارسی دانست که توانست سبک جدیدی از سرودن شعر را خلق کند.
نظامی از دانش‌های رایج روزگار خویش (علوم ادبی، نجوم، علوم اسلامی، فقه، کلام و زبان عرب) آگاهی وسیعی داشت و این ویژگی در اشعار او به خوبی نمایان است. او همچنین در انتخاب الفاظ و کلمات مناسب و ایجاد ترکیبات خاص تازه و بدیع و توصیف طبیعت و اشخاص و احوال آن‌ها تبحر خاصی داشت و کسی بعد از او نتوانسته جزو کسانی است که پس از خود نظیری نیافته است.
نظامی در جایگاه حکیمنظامی فیلسوف (به تعبیر ابن سینا) یا تبیین‌کننده تصوف نظری (به تعبیر ابن عربی) نبود. اما او را فیلسوف و عارفی می‌دانند که در زمینه‌های مختلف اندیشه‌های اسلامی تسلط داشت و آن‌ها را به گونه‌ای تلفیق کرده که منشا احادیث حکمای بعدی مانند قطب‌الدین شیرازی معرفی می شود.
اشعار نظامی نشان از آن دارد که او نه تنها با ادبیات عربی و فارسی و با سنت‌های شفاهی و مکتوب رایج و محلی آشنایی کامل داشت، بلکه با رشته‌های گوناگونی چون ریاضیات، نجوم، ستاره‌شناسی، کیمیاگری، پزشکی و گیاه شناسی، تفسیر قرآن، نظریه و حقوق اسلامی، اساطیر و افسانه‌های ایرانی تاریخ، اخلاق، فلسفه و اندیشه باطنی، موسیقی و هنرهای تجسمی و … آشنا بود.
او به عنوان محصول فرهنگ ایرانی آن زمان، نه تنها پلی میان ایران پیش از اسلام و ایران اسلامی، بلکه بین ایران و کل جهان باستان ایجاد کرد.
سبک آثار نظامیآثار غنایی نظامی سه سبک اصلی شعر کلاسیک شرقی را در بر می گیرد: قصیده، غزل و رباعی.
در هر ۶ اثر مثنوی نظامی وزن‌های متفاوتی دیده می‌شود؛ (به جز مثنوی‌های اقبالنامه و شرفنامه که وزن‌های یکسانی دارند).
در منابع بسیاری از جمله دایره‌المعارف اسلام و منابع ادبی سنتی ایران از واژه «عراقی» برای سبک شعر فارسی نظامی به کار برده می‌شود و برخی از غزلیات نظامی درونمایه فلسفی و کلامی دارد.
نظامی گنجوی مفاهیم کلامی و فلسفی را معمولاً بدون استفاده از اصطلاحات فنی آن به کار برده است و اندیشه‌هایی همچون غنی دانستن فرصت‌ها و دم غنیمتی، زود گذر بودن عمر، بی اعتباری جهان و گذرا بودن آن اشاره می‌کند.
معروف ترین آثار نظامیاثر معروف و شاهکار و بی مانند نظامی، خمسه یا پنج گنج نام دارد. که در دسته داستان های غنایی امتیاز بالایی دارد و او را باید پیشوای این‌گونه شعر در ادبیات فارسی دانست.
خمسه یا پنج گنج نظامی شامل پنج مثنوی به شرح زیر است: مخزن الاسرار، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، هفت پیکر و اسکندرنامه.
نظامی گنجوی در روش قافیه‌پردازی شاعری برجسته استمحمدرضا روزبه نویسنده و منتقد ادبیات فارسی درباره نظامی گنجوی می‌گوید: جمال‌الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد، متخلص به نظامی یکی از شاعران برجسته و بزرگ زبان فارسی بوده و شکوه‌مندترین قله شعر داستانی و روایی در رسته ادب کلاسیک فارسی است.
وی با بیان اینکه داستان‌پردازی منظوم به ویژه داستان‌های عاشقانه در ادب فارسی بیشتر با نام نظامی گنجوی رقم خورده است، اضافه می‌کند: بعد از نظامی اغلب شاعرانی که طی قرون بعدی به داستان‌سرایی روی آوردند غالباً متاثر از نظامی بودند که می‌توان به امثال امیرخسرو دهلوی، جامی، کاتبی و ظهوری و ... اشاره کرد.
روزبه با اشاره ویژگی‌های شعر نظامی می‌گوید: یکی از ویژگی‌های شعر نظامی گنجوی زبان خاص اوست؛ زبانی مبتنی بر نوآوری در حوزه ترکیب‌ها، ترکیب‌هایی نوبنیاد و گاه دشوار و دیریاب.
وی می‌افزاید: نظامی شاعری است تصویرپرداز که در خلق و اظهار تشبیه‌ها و به ویژه استعاره‌های نو و بدیع بسیار بسیار تواناست و در روش قافیه‌پردازی شاعری برجسته است چون قافیه در شعرش بسیار محکم، کوبنده و پرطنین است.
روزبه بیان کرد: در قلمرو «خسرو و شیرین» و «لیلی و مجنون» می‌بینیم که نظامی گنجوی شاعر یکه‌تاز عرصه شعر عاشقانه، داستان‌پردازی تغزلی و عاشقانه است و در حقیقت با ظهور نظامی است که شیوه داستان‌سرایی در ادب فارسی به اوج می‌رسد و به نام او تثبیت و تحکیم می‌شود.
انتهای پیام/
منبع: ایسکانیوز
کلیدواژه: شعر و ادبیات ادبیات فارسی نظامی گنجوی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۳۰۰۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
معرفی نامزدهای جایزه ادبیات داستانی زنان
به گزارش قدس آنلاین، آثاری از «آن انرایت»، «کیت گرنویل» و «ایزابلا حماد» در فهرست نامزدهای نهایی جایزه ادبیات داستانی زنان در سال ۲۰۲۴ قرار گرفته است. «ری لسکیور» نویسنده فرانسوی-چینی-آمریکایی نیز با رمان «رودخانه شرق، رودخانه غرب» تنها نویسنده‌ای است که با اولین رمان بلند خود نامزد این جایزه ادبی شده است.
«ایزابلا حماد» نویسنده انگلیسی که پدرش فلسطینی است با رمان «شبح را وارد کنید» شانس کسب جایزه دارد. داستان این کتاب درباره بازیگری به نام سونیاست که برای دیدن خواهرش و بازی در نمایش هملت در کرانه باختری از لندن به حیفا سفر می‌کند.
«وی. وی. گانشانانتان» نویسنده آمریکایی که در سال ۲۰۰۹ نیز با رمان «ازدواج عاشقانه» در فهرست نامزدهای اولیه ادبیات داستانی زنان قرار گرفته بود، امسال برای نگارش رمانی درباره جنگ داخلی سریلانکا با عنوان «شب بی‌برادری» به عنوان نامزد نهایی انتخاب شده است.
«کیت گرنویل» که در سال ۲۰۰۱ برنده جایزه ادبیات داستانی زمان که در آن زمان «جایزه اورنج» نام داشت، شده بود این بار با رمان «دالی ماندر بی‌قرار» در فهرست نامزدهای نهایی این جایزه دیده می‌شود.
«دِ ورِن» نوشته «آن انرایت» که درباره رابطه دختر و نوه یک شاعر فقید است و «سرباز ملوان» نوشته «کلر کیلروی» دیگر نامزدهای نهایی امسال جایزه ادبیات داستانی زنان را تشکیل می‌دهند.
به گزارش گاردین، برنده نهایی جایزه ادبیات داستانی زنان روز ۱۳ ژوئن (۲۴ خرداد) معرفی می‌شود.
از برندگان قبلی این جایزه ادبی می‌توان به «مگی اوفارل»، «سوزانا کلارک» و «روث اوزکی» اشاره کرد. سال گذشته «باربارا کینگ‌سالور» برای رمان «دمون کاپرهد» برنده جایزه ادبیات داستانی زنان و همچنین جایزه پولیتزر ادبیات شد.
پخش زنده بازیهای فوتبال امروز جمعه ۷ اردیبهشت از تلویزیون + سایت آنتن و آپارات